5 Bladweetjes – We zitten aan het eind van het seizoen van verkleurend en afvallend blad. Het levert mooie plaatsje op, gele, gouden en rode bomen kleuren straten en tuinen op een schitterende manier. De natuur maakt zich op voor de winterrust om in het voorjaar weer frisgroen terug te komen. Maar al dat blad, hoe werkt dat nu precies, waarom verkleurt het, waarom valt het af en wat moet je met al dat bladafval doen.
5 Bladweetjes
De Tuinen van Appeltern schreef er een mooi artikel over. Voor GroenVandaag hebben we een verkorte versie gemaakt.
5 Bladweetjes
1- Waarom verkleurt blad?
2- Waarom valt blad?
3- Moet blad opgeruimd worden?
4-Hoe lang duurt het voordat blad verteerd is tot compost?
5- Kun je ook zelf composteren?
1- Waarom verkleurt blad?
De verkleuring heeft te maken met de onderbreking van de normale vocht- en voedingsstromen in het najaar. De boom gaat langzaam in zijn slaapstand. Dit zorgt al voor verkleuring.
Maar er is nog iets... de groene kleur in het blad wordt veroorzaakt door chlorofyl. Dit chlorofyl wordt aangemaakt met behulp van zonlicht. Als de zon minder gaat schijnen en de temperaturen dalen wordt chlorofyl niet meer aangemaakt. Dat is het moment waarop de herfstkleuren zichtbaar worden.
2- Waarom valt blad?
Bladverliezende bomen en struiken hebben de natuurlijke eigenschap om in het winterseizoen het blad los te laten en in het voorjaar weer nieuw blad te gaan ‘maken’. Het blad laat los omdat de aanvoer van sapstromen vanuit de wortels stagneert. Het blad krijgt geen vocht en voeding meer waardoor het sterft en losraakt van de houten twijgen.
Bladweetjes: Normaal zuigen bomen water op met hun wortels, dat water verdampt via de bladeren. Als in de winter de temperatuur laag is kunnen de bomen moeilijk water opnemen. Door hun blad te laten vallen verliezen ze geen vocht en drogen ze niet uit. Bij een aantal bomen is er zelfs sprake van een omgekeerde sapstroom waarbij voeding uit het blad naar de wortels wordt getransporteerd.
Onder de bladverliezende bomen en struiken heb je snelle en langzame soorten. Een Catalpa (trompetboom) en beuk (Fagus Sylvatica) gaan snel terwijl een plataan (platanus orientalis) en een eik (quercus ilex) er langer over doen. Voor sommige tuiniers is het langzame bladverlies een rede om hun vormbomen vroegtijdig te snoeien.
LEESTIP: Lees ook dit artikel op GroenVandaag: Hoe kom je verantwoord van je groenafval af?
3 - Moet blad opgeruimd worden?
In de natuur niet. In een bos gebeurt het ook niet. Wel is het zo dat het laten liggen van het blad ten koste van de vegetatie er onder. Bodembedekkers of schaduwplanten zullen er onder verstikken. Daarom mag blad ook niet te lang in een dikke laag op het gazon blijven liggen. En ook in een vijver mag niet teveel blad achterblijven. Bij gazon stikken de grasplanten er onder en het blad in een vijver veroorzaakt een verstoring van het natuurlijk evenwicht, waardoor de helderheid verdwijnt. Rottend blad onttrekt zuurstof aan het water.
Als het blad tussen de heesters valt waar verder geen onderbeplanting staat kan het blad dus gewoon blijven liggen. Afgevallen blad verteert en wordt omgezet in opneembaar voedsel voor je planten, bomen en struiken. Afgevallen blad is ook heel nuttig tegen uitdroging van de bodem en tegen bevriezen van wortels en vaste planten.
En het bladval zorgt voor allerlei nuttig leven net boven en in de grond. ‘s Winters schuilen er allerlei diertjes onder de bladlaag die weer lekker zijn voor de vogels. Als je het blad niet zelf door de bodem spit, trekken regenwormen het blad van zelf stukje bij beetje naar beneden. Overal waar het blad kan blijven liggen, voorkom je ook dat er onkruid groeit. Feitelijk doe je dan 2 dingen tegelijk; je maakt je tuinbodem rijker en voorkomt onkruid plukken.
4 - Hoe lang duurt het voordat blad verteerd is tot compost?
Dat is een beetje afhankelijk van de bladsoort en de omstandigheden. Bij een wat vochtiger jaar met hogere temperaturen in de winter gaat de vertering sneller. Gemiddeld duurt het proces tussen de anderhalf en drie jaar.
Bladweetjes:
Snelle verteerders: Appel (malus), Es (fraxinus excelsior), Kastanje (aesculus flava), linde (tilia cordata), Populier (populus nigra), Robinia (robinia pseudoacacia), Vlier (sambucus nigra) en wilg (salix alba).
Langzame verteerders: eik (quercus ilex), beuk (Fagus Sylvatica).
5- Kun je ook zelf composteren?
Je kan blad ook zelf composteren. Het makkelijkst is een compostplek tussen de wat grotere struiken in je tuin. Daar verdeel je gewoon elk jaar een nieuwe laag en haal je van tijd tot tijd een vergane laag, nu compost, weg voor verwerking elders in je tuin.
Als je geen tuin hebt met grotere bossages kun je makkelijk een korf maken van palen met daaromheen open gaas. Je vult deze korf steeds bij en haalt om de 1 tot 3 jaar het vergane materiaal er onder uit. Met wat kalk strooien tussen de lagen versnel je het proces.
Bladweetjes: Het is beter om in de korf geen eikenbladeren te gooien omdat die moeilijk verteren en door de aanwezigheid van looistoffen (tannines) ook de ontbinding van de andere bladsoorten vertraagt. Eikenblad is overigens niet per definitie schadelijk voor je tuin. Het is een prima mulchlaag die nauwelijks effect heet op zuurgraad of anderszins.
Je kunt je afgevallen blad ook in vuilniszakken stoppen. Het zal je verbazen hoeveel daar samen geperst in gaat. Het blad moet er overigens wel vochtig in. Als je de zak hebt afgesloten prik je er rondom gaten in en maak je de zak zo af en toe vochtig. Na een jaar is het blad meestal al verteerd.
In een compostvat kun je ook ook je groente- ,fruit- en ander tuinafval kwijt. Maar de grootte van het vat is in vergelijking met de aanwezige hoeveelheid blad is een beperking.
Meer over de herfst- en wintertuin
Lees ook deze artikelen op GroenVandaag:
Nieuw tuinboek: Leve de herfsttuin
