Wintersterfte honingbijen het hoogst sinds jaren

Wintersterfte honingbijen – Uit onlangs gepubliceerde resultaten van Wageningen Universiteit & Research (WUR) blijkt dat 25,6% van de Nederlandse bijenvolken de winter van 2022/2023 niet hebben overleefd. Hierbij is belangrijk op te merken dat dit een gemiddeld cijfer is: de door imkers gerapporteerde sterfte loopt zeer uiteen van 0% (geen verlies) tot 100% (alles verloren). Ook geografisch worden grote verschillen in verlies waargenomen. Belangrijke genoemde oorzaken zijn de parasiet ‘Varroamijt’ en de afwezigheid van voldoende nectar en stuifmeel.

Wintersterfte honingbijen

Foto: NBV & Shutterstock.

Voedseltekort

Een tekort aan voedsel is voor honingbijen en bijen in het algemeen een belangrijke reden van sterfte. Onvoldoende voedsel in de winter geeft problemen voor de kwaliteit van de larven en jonge bijen en de energievoorziening van het bijenvolk, met als gevolg verhongering of verkleumen door de kou. Bijenhouders horen de volken aan het einde van het seizoen op sterkte en gezondheid in te kunnen schatten en de bijen uiterlijk voor half september van voldoende voedsel te voorzien. Dit kan deels door middel van het bijvoeren van een suikeroplossing. Daarnaast is voldoende en een gevarieerd aanbod van stuifmeel in de zomer en het vroege najaar, essentieel voor de gezondheid van de winterbijen.

Het voedselaanbod (kwaliteit en kwantiteit) voor bijen loopt sterk terug door o.a. habitatverlies, vergrassing, stikstofdepositie en klimaatverandering. Samenwerkingen met partners als natuurbeheerders en overheden moeten het tij keren. Uiteraard kun je zelf ook iets doen door bijvoorbeeld je eigen tuin of balkon te vergroenen door bijvriendelijke planten aan te planten.

Varroamijt

Andere oorzaken zijn plagen en ziekten. Honingbijen worden geteisterd door parasieten zoals bijvoorbeeld de Varroamijt. De varroamijt is een parasitaire mijt die veel voorkomt in bijenkolonies. Het is een van de meest destructieve plagen in de bijenteelt en kan grote schade aanrichten aan bijenpopulaties over de hele wereld.
De mijt, genaamd Varroa destructor, leeft op bijen en voedt zich met hun hemolymfe (het equivalent van bloed bij insecten). De vrouwtjesmijten dringen de cellen van bijenlarven binnen en leggen daar eitjes. De mijten ontwikkelen zich dan samen met de bijenlarven en voeden zich met hun bloed. Na verloop van tijd verlaten de volwassen mijten de cel en blijven ze zich voortplanten op volwassen bijen.
De aanwezigheid van varroamijten in een bijenkorf verzwakt de bijen aanzienlijk. De mijten zuigen niet alleen bloed van de bijen, maar verspreiden ook ziekteverwekkers, zoals virussen. Als gevolg hiervan kunnen bijenkolonies verzwakken, en in ernstige gevallen kan de bijenpopulatie volledig instorten.

Klimaat

Een andere factor die een rol speelt bij wintersterfte honingbijen is de wisselvalligheid in temperaturen. Dat was het geval rond de jaarwisseling toen het kwik op plaatsen in het land boven 16° Celsius kwam. Dit soort weersinvloeden hebben direct een relatie tot de aanwezigheid van broed in het volk en de mate waarin de varroamijt kan floreren.

Verder onderzoek loopt.