Vogels in steden achteruit

Vogels in steden achteruit – Stadsvogelbalans die Sovon Vogelonderzoek Nederland in opdracht van Vogelbescherming Nederland opstelde over de periode van 2007 tot en met 2021. Vooral soorten die in parken, tuinen, struiken en struwelen te vinden zijn, nemen af. Een aantal soorten laat zelfs een achteruitgang zien van meer dan 5% per jaar. Hier tegenover staat het positieve nieuws dat watervogels, zoals de krakeend met 30% toenemen. Dit weten we dankzij tellingen van duizenden waarnemers.

krakeend, foto jelle de jong

Struikbroeders nemen af

Typische soorten voor tuinen, parken, struwelen en struiken zijn merels, zanglijsters, staartmezen, groenlingen en fitissen. De laatste drie soorten gaan het sterkst achteruit: met 5%, of meer per jaar. Dit zijn typisch vogels die graag hun nest bouwen in struiken – of in het geval van fitis op de grond – en hun voedsel zoeken in een groene omgeving. De sterke afname van juist deze vogels die afhankelijk zijn van struiken, parken en tuinen impliceert dat het oppervlakte, of de kwaliteit van hun leefomgeving is afgenomen. Daarnaast wordt de afname van de groenling in dorpen en steden hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door de ziekte het ‘geel’.

De oorzaken van de sterke afname van struikbroeders lijkt vooral te liggen in het feit dat struwelen worden omgezet in gazons die strak worden gemaaid. Ook in tuinen worden struiken en hagen dikwijls vervangen door schuttingen. Door het aanplanten van dichte struiken, of een schutting te laten begroeien met klimop, kunnen soorten als staartmees en groenling weer een plek vinden in dorpen en steden.

Ook huizenbroeders gaan achteruit

Vogels als gierzwaluw, huismus en spreeuw zijn sterk gebonden aan onze gebouwen, omdat ze daar hun nesten hebben. De Stadvogelbalans laat bij deze groep een gemiddelde afname zien van 10%. Voornaamste oorzaak hiervan is het na-isoleren van huizen waardoor nestgelegenheid verdwijnt. Daarnaast lijkt een oorzaak te liggen in het gebrek aan geschikt voedsel en geschikte plekken om te schuilen.

Meer krakeenden en ganzen in bebouwd gebied

Water- en moerasvogels nemen in dorpen en steden juist toe. Met name de verbeterde waterkwaliteit en aanleg van meer waterpartijen in bebouwd gebied zorgen hiervoor. Opvallend is dat de wilde eend nog steeds in aantal achteruitgaat.

staartmees, foto shutterstock

Stadsvogelbalans

De Stadsvogelbalans geeft de meest recente stand van de broed- en wintervogels in stad en dorp weer. Er zijn daarbij 61 soorten onderzocht, die onderverdeeld zijn in zeven ‘gildes’, zoals vogels van de bebouwing, of struik- en struweelbroeders. Van de zeven gildes gaan er drie in aantallen achteruit en slechts één vooruit (water- en moerasvogels). De trends van vogels in dorpen en steden worden vergeleken met de ontwikkeling van dezelfde soorten buiten dorpen en steden. Deze vergelijking laat zien dat de vogelsoorten die in bebouwd gebied afnemen, het in de rest van Nederland wel goed doen. Ook worden in de Stadvogelbalans een aantal thema’s behandeld, zoals dakbroeders, stadsvogels en katten, beperkingen voor struikbroeders, klimaatverandering en het belang van tuinen voor vogels.

Nationale vogeltelling

In het weekend van 27 januari vindt de Nationale Tuinvogeltelling plaats. Iedereen telt dit weekend een half uur alle vogels die in zijn/haar tuin of balkon verschijnen. Iedereen kan meedoen, ook als je geen vogelaar bent, want op Mijn Tuinvogeltelling staat een handige vogelherkenningstool. Meetellen is leuk en nuttig: het levert een momentopname op van de vogelstand in de Nederlandse tuinen en balkons. Met deze informatie, in combinatie met gegevens van andere telling (bijvoorbeeld MUS) , wordt een beeld verkregen van hoe het ervoor staat met vogels in onze tuinen. Alle deze gegevens samen helpen om vogels nog beter te beschermen.

Vogels in de stad beschermen

Vogelbescherming Nederland werkt aan een beter leefbare stad voor vogels en mensen. Dat is belangrijk, omdat vogels gelden als een graadmeter voor de kwaliteit van de leefomgeving. Gaat het goed met de vogels in een stad, dan gaat het goed met het groen in de omgeving. Bovendien: mensen die in een groene omgeving wonen voelen zich niet alleen gezonder, uit onderzoek blijkt dat ze dat ook daadwerkelijk zijn. Reden genoeg om goed te zorgen voor de vogels en het groen in de stad.

Link naar pdf rapport: Stadsvogelbalans 2022 | Sovon Vogelonderzoek

fotocredits, introfoto, groenling, op unsplash