WWF: 'Nederlandse natuur in grote problemen'

Nederlandse natuur – Sinds 1990 zijn populaties wilde dieren in zowel open natuurgebieden zoals heide, als in het agrarisch landschap, gemiddeld gehalveerd. Diverse vogel-, vlinder- en reptielensoorten die vroeger algemeen voorkwamen zijn tegenwoordig zeldzaam. Deze zorgwekkende vaststelling doet het Wereld Natuur Fonds (WWF) in het vandaag gepubliceerde rapport Living Planet Report Nederland. Het rapport dringt aan op een snelle en structurele vermindering van stikstof – een belangrijke veroorzaker van verlies aan biodiversiteit – om onze unieke Nederlandse natuur een kans te geven te herstellen.

Nederlandse natuur

foto’s
-Stroomdal Drentsche Aa, foto Siebe Swart
– Bloemrijk grasland, foto Anthonie Stip

Monotoon en stil

Directeur Wereld Natuur Fonds, Kirsten Schuijt: “Ons landschap wordt monotoon en stil, zonder dat we het in de gaten lijken te hebben. Want heide bloeit nog steeds prachtig paars en weilanden zijn groen. Maar wie weet nog dat vroeger wolken vlinders op de heide te zien waren en je omringd werd door het geluid van vogels? En dat het boerenland een walhalla was voor weidevogels, bloemen en insecten? We hebben de natuur inmiddels zo diep uitgehold dat ons welzijn en onze welvaart in het geding komen. Rijke, diverse natuur is nodig voor schoon water, bestuiving van gewassen en natuurlijke plaagbestrijding.”

nederlandse natuur, kleine heivlinder — Kleine heivlinder, foto Kars Veling

Heidegebieden

Dierpopulaties in open natuurgebieden, zoals heide, zijn de afgelopen dertig jaar sterk achteruitgegaan. In heidegebieden op hoge zandgronden met zeer hoge stikstofneerslag is de omvang van dierpopulaties gekelderd: gemiddeld met bijna 70%. Kenmerkende plant- en diersoorten in die gebieden zijn slecht bestand tegen de effecten van te hoge concentraties stikstof.

Een heel zichtbaar gevolg is dat de heide vergrast. Open plekken groeien dicht en unieke planten van het heidelandschap worden overwoekerd door snel groeiende grassen die van stikstof houden. Veel vlinders en andere insecten zijn daarvan het slachtoffer omdat hun voedselplanten verdwijnen. Het tekort aan insecten werkt vervolgens negatief door op de insectenetende dieren, zoals vogels.

Gentiaanblauwtje

Sterke dalers onder de vlinders zijn de kleine heivlinder en het gentiaanblauwtje en ook unieke reptielen, zoals de levendbarende hagedis, hebben ernstig te lijden. Het afplaggen van de bodem om stikstof af te voeren en begrazing door schapen en runderen tegen de woekerende grassen heeft de afname van dieren duidelijk niet kunnen stoppen. In agrarisch gebied komen de meeste vlindersoorten alleen nog voor op dijken, in bermen en akkerranden.

Bossen

In bossen bleven dierpopulaties landelijk gemiddeld stabiel. Bestaande bossen worden steeds ouder en krijgen meer variatie en structuur, wat voor veel diersoorten gunstig is.
In gebieden waar stikstofneerslag de afgelopen jaren daalde richting het niveau waarbij natuur op lange termijn geen schade oploopt, blijkt de omvang van dierpopulaties met 24 procent gegroeid. De boomklever, bosuil en de glanskop leefden het meest op door de daling van stikstofdepositie.

Het Living Planet Report concludeert dat herstel van biodiversiteit mogelijk is maar om doorzettingsvermogen vraagt. Er zijn forse investeringen nodig in de kwaliteit en kwantiteit van natuur én in een omslag van de landbouw. Boeren hebben hiervoor steun nodig, zodat zij kunnen omschakelen naar natuurvriendelijke kringlooplandbouw.

Achetrgrondinformatie

Het WWF Living Planet Report Nederland – Natuur en landbouw verbonden is gepubliceerd door het Wereld Natuur Fonds (WWF) in samenwerking met Naturalis Biodiversity Center, ANEMOON, EIS Kenniscentrum Insecten, FLORON, Nederlandse Mycologische Vereniging, RAVON, Sovon Vogelonderzoek Nederland, De Vlinderstichting en Zoogdiervereniging.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) publiceert de trendgegevens van dierpopulaties die aan het rapport ten grondslag liggen ook op het Compendium van de Leefomgeving.

Bron artikel: WWF en de Vlinderstichting.

Intro-foto: Aardhommel, fotograaf Anthonie Stip.