Meer inkomen door Fairtrade kerststerren

Fairtrade International lanceert deze week een nieuw initiatief. Per verkochte Fairtrade kerstster gaat een paar cent in een bonusfonds voor de werkers. Hoe meer bedrijven in de keten van kerststerren kiezen voor Fairtrade, des te sneller groeit het bedrag in het fonds, dat het inkomen van de arbeiders aanvult. Dit pilot project markeert een nieuwe weg naar ‘living wages’ in een sector met structureel lage prijzen.

Door
Stichting Max Havelaar

Nu al eisen de Fairtrade standaarden de betaling van een extra bedrag op de verkoopprijs: de Fairtrade premie. Deze premie wordt door werkers geïnvesteerd in projecten ten behoeve van hun gemeenschap, zoals in onderwijsvoorzieningen en gezondheidszorg. In het nieuwe pilot project gaat per plant een paar cent extra naar een fonds bij de Fairtrade gecertificeerde toeleverancier van de stekjes. Vanuit het fonds vloeit extra inkomen rechtstreeks naar de werkers op de boerderij. Het gaat om een nieuw concept dat voortborduurt op bestaande Fairtrade standaarden. Het test een innovatief mechanisme voor inkomensverbetering op plantages.

Leefbaar loon

De meeste van de kerststerren die op de Europese markt te koop zijn, komen oorspronkelijk uit Afrika, van kwekerijen met een grote hoeveelheid arbeiders. De kweker verkoopt zijn stekjes aan een importeur. In Europese tuinderijen worden de kerststerstekjes vervolgens opgekweekt tot volgroeide planten, waarna ze via retailers en tuincentra bij de consument terecht komen. In veel ontwikkelingslanden liggen de arbeidslonen, ook als ze aan een wettelijk minimum voldoen, ver onder een zogenoemd leefbaar loon: dat wat een familie nodig heeft om op een kwalitatief voldoende niveau in haar levensbehoeften te voorzien.

Mensenrecht

“Voor Fairtrade is leefbaar loon een mensenrecht, essentieel voor een fatsoenlijke levensstandaard en deugdelijk werk”, zegt Wilbert Flinterman, Fairtrade International’s senior advisor for workers’ rights and trade union relations. “In de meeste sectoren is het een enorme uitdaging om aan het begin van de keten tot een leefbaar loon te komen. Om plantages in bloemen en planten in staat te stellen het inkomen van de werkers te verhogen en tegelijkertijd economisch levensvatbaar te blijven, moeten alle betrokken partijen zich gezamenlijk inspannen. Werkgevers, vakbonden, handelaren, retailers en consumenten samen. Een werkgever is initiatiefnemer in dit project, met een enorm enthousiasme erachter. Dat maakt het extra veelbelovend. We zijn optimistisch over de impact voor werkers en zien er naar uit meer partners te verwelkomen.”

Wagagai Uganda

De initiatiefnemers en eerste bedrijven die dit model invoeren zijn Wagagai, een kwekerij van jonge planten in Uganda en zijn importerende partner Selecta one, gevestigd in Duitsland. Het idee voor dit project ontkiemde in een discussie tussen Wagagai’s CEO Olav Boenders en Selecta one’s CEO Per Klemm. De vereiste Fairtrade premie is voor Wagagai een halve eurocent per kerststerstekje. In het nieuwe Fairtrade Cents pilot model stort de importeur een additionele 4,5 cent in een afzonderlijk bonus fonds. Dat fonds wordt beheerd door Fairtrade Africa, de betrokken bedrijven en ook de lokale vakbond. De financiële transacties worden geaudit door FLOCERT, de onafhankelijke controle-organisatie voor het Fairtrade systeem.

“Als bedrijf zorgen we al voor veel sociale faciliteiten, maar we zouden het liefst meer doen”, zegt Olav Boenders van Wagagai. “We willen een leefbaar loon betalen, maar onze marges en volumes laten dat domweg niet toe. We zouden de deur dan moeten sluiten. Dit nieuwe model kan een grote stap voorwaarts betekenen. Er is maar een paar cent extra per plantje nodig om meer impact voor werkers te creëren. Het hangt allemaal op volumes: hoe meer kerststerren we als Fairtrade kerststerren kunnen verkopen, des te groter de impact.”

Kerststerstekken

In 2017 verkocht Wagagai 900.000 Fairtrade kerststerstekken. Dat bracht al € 40.500,- op voor het Fairtrade Cents Bonus Fonds. Dat staat gelijk aan bijna een extra maandsalaris voor de 1.400 werkers in de laagste loonschalen: tweederde van de totale personeelsbezetting. Target voor de pilot in 2018 is om tenminste 5 miljoen Fairtrade stekjes te verkopen (zo’n 10% van de totale productie). Daardoor zal aan het inkomen van elk van de werkers bijna vijf maandsalarissen worden toegevoegd.

Fairtarde keurmerk

De pilot periode loopt tot 1 januari 2020 en bestrijkt twee Kerstseizoenen. Fairtrade International hoopt dat zoveel mogelijk partijen verderop in de keten zich aansluiten en kiezen voor Fairtrade kerststerren. Ook voor andere kwekers van kerststerstekken en hun ketenpartners staat de deur wijd open. “We nodigen elk bedrijf dat handelt in kerststerren uit om mee te doen en een succes te maken van dit model voor inkomensverbetering. Samen kunnen we de schaal bereiken die het echte verschil gaat maken voor arbeiders. Verantwoord ondernemen hoort bij de missie van ons bedrijf en het is wat onze klanten van ons verwachten”, zegt Per Klemm van Selecta one.

Fairtrade International introduceert de Fairtrade Cents Pilot als onderdeel van haar programma voor loonsverbetering. In dit programma worden verschillende mechanismes getest die in de aanvoerketen, naast de bestaande economische instrumenten in Fairtrade, extra waarde creëren die speciaal is bestemd voor inkomensverbetering. De leerervaringen uit de pilot gebruikt Fairtrade International om zijn aanpak van loonverbetering verder te ontwikkelen, ook voor andere producten en regio’s.

Fairtrade doet nog meer, denk ook eens aan een fairtrade kerstpakket.

Stichting Max Havelaar

Stichting Max Havelaar is eigenaar van het Fairtrade keurmerk in Nederland. Dit keurmerk heeft een focus op organisaties van boeren en arbeiders in ontwikkelingslanden. Om armoede aan te pakken en boeren een eerlijke kans op ontwikkeling te geven, zijn er naast strenge sociale- en milieucriteria ook harde criteria opgenomen over de betaling aan boerenorganisaties. Zo ontvangen zij minimaal een prijs die gebaseerd is op de kosten van duurzame productie en een vaste ontwikkelingspremie. Via deze criteria kunnen zij samen werken aan een betere en duurzame toekomst. Het Fairtrade keurmerk is in Nederland te vinden op ruim 4.000 producten zoals koffie, thee, chocolade, sap, bananen en bloemen die geleverd worden door ruim 150 bedrijven. Meer info: www.maxhavelaar.nl